Vrijwilligers groeien niet aan de bomen

Knotgroep Achtersloot werkt al ruim 40 jaar aan landschapsonderhoud en is hiermee de oudste knotgroep van Nederland. Eind maart was de groep met meer dan 20 vrijwilligers actief in de tuinen van kasteel De Haar in Haarzuilens. Het was de afsluiting van het knotseizoen. Die dag werkte men samen met 20 Duitse vrijwilligers van het museumpark Insel Hombroich. Deze samenwerking is inmiddels een traditie geworden. Eén maal per jaar trekt de knotgroep naar Duitsland om daar het museumpark te onderhouden.
Ook 6 kinderen werkten die dag enthousiast mee.

Het lukt de knotgroep Achtersloot steeds om nieuwe vrijwilligers te interesseren en zo vergrijzing te voorkomen. Dat gaat echter niet vanzelf. Hoe maak je als vrijwilliger kennis met dit werk en wat is ervoor nodig om te blijven.
Tussen de nog kale bomen en de sneeuwklokjes van kasteel De Haar vertellen 5 nieuwe vrijwilligers hun verhaal.

Paul (informatiespecialist, 49 jaar) las een wervend artikel over de knotgroep in de streekkrant van IJsselstein. Hierin werd een oproep gedaan voor nieuwe vrijwilligers. Paul is geen echt natuurmens met groene vingers. Wel zat hij voor zijn gevoel te veel binnen. Actief buiten zijn en iets doen voor de natuur, dat sprak hem aan in de advertentie. Hij heeft zich inmiddels ontpopt tot een trouwe deelnemer, die zelfs bereid is om af en toe de hele knotgroep een maaltijd voor te toveren. De eerste werkdagen aan de Achtersloot waren al mooi, maar met de knotgroep komt hij op zeer uiteenlopende locaties in de hele provincie. Er is voldoende vrijheid om wel of niet te komen en ook om werk te kiezen wat je aan kan. Dat laatste is voor hem belangrijk, want Paul heeft op dit moment last van een slijmbeursontsteking aan zijn arm.

Ronald (veiligheidsadviseur, 35 jaar) luistert tijdens de koffiepauze naar het verhaal van Paul. Hij is het op veel punten met hem eens.
Zelf hoorde hij voor het eerst van de knotgroep in de tuin van twee buutgenoten. Hij bekeek de website en dacht: “nu aanmelden”.
Net als veel andere jonge gezinnen met kinderen en werkende ouders moet er strak gepland worden. Ook in verband met zijn studie. Dat betekent dus zaterdagochtend om 8 uur boodschappen doen voor het weekend en om 9 uur knotten. Als je een keer niet kunt, gaat het werk gewoon door en daarom voelt het niet als een strakke verplichting. Het werk in de groep is niet te strak georganiseerd en iedereen doet wat zijn handen vinden. Alles mag, niets moet. Mooie locaties en nog leerzaam ook. Werken in een hoogstamboomgaard in Harmelen en dan zien hoe er gesnoeid moet worden. Daar kan je zelf ook wat mee.

Intussen heeft één van de vrijwilligers een dode ransuil gevonden. Hij is nagenoeg gaaf en de mooie tekening van zijn kop is goed te zien. De uil maakt een ronde langs alle deelnemers voordat hij plechtig begraven wordt.

Els (tuinvrouw 35 jaar) tikte “knotgroep” in op internet en kwam zo op onze website. Ze belde de coördinator op en kreeg zo de datum en de locatie door van de komende werkdag. Ze kreeg snel aansluiting met de groep en voelde zich er direct thuis. Ze was vertrouwd met het werk; als kind ging ze al met haar vader mee knotten.
Na een Portugees avontuur is Els bezig een eigen bedrijfje op te starten en in de winter is het nog rustig. Ze kent het vrijwilligerswerk vanuit de Hortus in Utrecht en weet dat natuuronderhoud niet haalbaar is zonder vrijwilligers.
Een goede organisatie, vrijheid, gezelligheid en werken op mooie plaatsen zijn voor haar de sleutelwoorden. Positief is verder dat de leden snel en goed via de e-mail geïnformeerd worden en er praktische afspraken gemaakt kunnen worden over b.v. vervoer.

Daarna zet Els de veiligheidshelm weer op en verdwijnt tussen de bomen. Ze start de bosmaaier en gaat zo de bramenstruiken te lijf.

Wilma en Willemien (verpleegkundigen en in de veertig) werken ruim twee jaar mee.
Wilma las het artikel met de oproep voor nieuwe vrijwilligers en maakt Willemien op haar beurt enthousiast. Via de coördinator werden ze naar de eerstkomende knotzaterdag geloodst. Een paar foto’s van werken aan de Achtersloot op de website overtuigden hen definitief.
Beiden hebben een zwaar en verantwoordelijk beroep en zitten hierdoor veel binnen.
Actief bezig zijn in de buitenlucht, daar hadden ze behoefte aan. Het werk is niet te zwaar en er is ruimte voor je eigen keuzes. Niets moet. Ze voelen zich altijd welkom en bijzonder is, dat er kinderen mee werken, zodat ze hun neefjes af en toe mee kunnen nemen. Het is een gemengde groep met mannen en vrouwen van verschillende leeftijden met verschillende achtergronden. Wat waren tot nu toe de hoogtepunten?
“natuurlijk werken op landgoed Linschoten, of nee de eendenkooi in Blokland, misschien toch lelies planten bij het museum in Duitsland of toch die dag in Tiel, toen de weg met vlaggen afgezet moest worden. Eigenlijk is elke keer een hoogtepunt”, aldus Wilma en Willemien in koor.

De knotgroep Achtersloot werkt die ochtend gewoon door. In de middag is er een excursie gepland in het kasteel en in de kasteeltuinen. De volgende dag gaat men met de Duitse gasten een bezoek brengen aan de Oostvaardersplassen.

Nieuwe, jonge vrijwilligers werven lijkt niet altijd eenvoudig. Iedereen is druk, druk, druk.
Het is de knotgroep Achtersloot de afgelopen jaren gelukt om het bestand telkens aan te vullen en te verjongen.
Een wervend artikel in een streekblaadje en een goede motiverende website helpen hierbij, maar mond op mond reclame doet het ook goed. Dat is niet voldoende om vrijwilligers ook te behouden. Daarvoor zijn een open groep, gezelligheid, een goede organisatie, snelle communicatie, vrijheid, afwisselend werk en mooie locaties nodig. En natuurlijk een gemeenschappelijk doel: een mooie en gezonde natuur.